Profesyonel iş hayatına atılmak için deneyim sahibi olman gerek. Deneyim sahibi olmak içinse iş hayatına bir an önce atılsan iyi olur. Bu tatlı(!) çaresizliğin sonu çoğunlukla staj yapmaya ya da gönüllü çalışmaya çıkar.
Donanımlı isimlerle bir araya gelmek, iş becerilerini geliştirmek ve kendini ispat etmek elbette dünyalara bedel. Öte yandan kiranı ve faturalarını da ödemek zorundasın.
İçerik yazarlığında, stajyerlikte ya da “yetiştirilmek üzere” başvurduğun herhangi bir işte elde gönüllü çalışmaya ne zaman “Hayır.” demen gerektiğine birlikte bakalım.
Gönüllü Çalışmanın Avantajları Neler? Bize Fayda Sağlar mı? Nereye Kadar “Evet.” Demeliyiz?
Dünya işlerinden elini eteğini çekmediysen muhtemelen bilgi ve becerilerini ücretsiz sunmak en büyük hayalin değil. Yine de gönüllü çalışarak elde edebileceğin ömürlük kazanımlar var. İşte bazıları:
Özgürlük ve Esneklik
Gönüllü çalıştığın toplulukta artılarınla olduğu kadar eksilerinle de kabul edilirsin. Soru sormakta, hata yapmakta ve yardıma ihtiyacın olduğunda bunu dillendirmekte özgürsün. Gönüllü çalıştığın sürece sen de karşı tarafı ölçüp tartabilirsin. Böylece gelecek hayallerinle çalışma kültürü arasında bağ kuramıyorsan fazla zaman ya da enerji kaybetmeden yoluna başka işlerle devam edersin.
Kendi Programını Belirleme
Serbest çalışmak, kendi çalışma programını belirleyebilmek demek. Hayatındaki tüm dev gelişmelerin yanında, örneğin üniversitede lisans yaparken ya da çocuk büyütürken, serbest çalışmayı sürdürebilirsin. Çalışma saatlerine çoğunlukla kendin karar verirsin. Aynı anda birden fazla gönüllülük faaliyetinde bulunabilirsin.
Farklı Proje ve İşlerde Deneyim Kazanma
Serbest çalışmaya ücretli olarak devam edeceksen müşterilerine sunmak üzere bir portföye ihtiyacın var. Kurumsal şirketlerde çalışmak içinse iş başvurusu sırasında göz dolduran bir öz geçmişe ihtiyacın olacak. Hiç iş deneyimin olmazsa referans olarak kimi göstereceksin, değil mi?
Çok iyi bir ajansta içerik direktörünün yanında gönüllü olarak junior pozisyonunda çalışabilirsin. Katılacağın toplantılar ve tanışacağın insanlar ufkunu açar.
Sivil toplum kuruluşlarında gönüllü çalışırken hem o organizasyona katkı sağlar hem portföyünü geliştirmiş olursun. Gönüllü işleri uzun vadede kariyer ve dolayısıyla da para getirisi olan birer yatırım olarak kabul edebilirsin.
Ücretsiz Serbest Çalışmanın Dezavantajları
Doğrusunu istersen ücret karşılığında çalışırken bile motivasyonu yüksek tutmak her zaman kolay değil! Gönüllü çalışmanın iniş çıkışlarının olması da bu nedenle çok doğal.
Gönüllü çalışırken aşağıdaki dezavantajlarla karşılaşabilirsin:
Gelir Belirsizliği
Ücret karşılığında bir iş sözleşmesine imza attığında aylık gelirinin ne kadar olacağını bilir, giderlerini buna göre planlayabilirsin. Serbest çalışmanın yarattığı gelir belirsizliği ise zaman geçtikçe daha da içinden çıkılmaz bir hâl alabilir.
Firmalardan ya da müşterilerden aldığın dönemsel ödemelerin bir kısmını mutlaka tasarrufa ayırmalı ve gelirinin tüm yıla eşit dağılmasını sağlamalısın. Gönüllü çalışmaya ayıracağın süreyi baştan belirleyip bu sürede ailenin finansal desteğini alabilirsin.
Sosyal Güvenlik ve İşveren Avantajlarından Yoksun Olma
Bir şirkette kadrolu çalışmanın tek avantajı sabit maaş değil. Serbest çalıştığın sürece emeklilik, sağlık sigortası gibi sosyal güvenlik avantajlarından da yoksun kalırsın. Yemek, yol, internet gibi giderlerini sen hatırlatmadığın sürece kimse hatırlamayabilir! Gönüllü bir çalışma için cebinden harcaman gerekiyorsa kesinlikle “Hayır.” demeyi bilmelisin.
Nelerden mahrum olduğunu bilirsen durumu lehine çevirmek için o kadar hızlı hareket edebilirsin.
Yalnızlık ve Dışlanma Endişesi
Çalışmak için bir ofise ya da sabit bir lokasyona mahkûm olmamak başlarda cazip gelebilir. Yine de bir topluluğa ait olmayı ya da molalarda iş arkadaşlarınla kahve içmeyi özleyebilirsin. Yalnızlık ve dışlanma endişesine merhem olarak sosyal ilişkilerini de olabildiğince uzaktan erişime açık hâle getirebilirsin.
Değer Sunmada Azalma
Yaptığın her iş, ürettiğin her içerik çok değerli. Bu işleri gönüllü olarak ücret talep etmeden sunduğunda emeğin ve değerin tam anlaşılmayabilir.
Çalışmalarını para karşılığında olmasa da belirli bir anlaşma karşılığında sunman gerek. Örneğin stajın bir süresi olmalı ve staj sonunda kadroya geçiş için değerlendirileceğine dair bir söz almalısın.
İş Yükünde Fazlalık
İş yükünü kontrolsüz bir biçimde artırman karşısında seni durduran bir mekanizma yok. Fren pedalına sadece sen erişebilirsin! Zaman yönetimine bu nedenle büyük önem vermeli, tamamlayamayacağın işleri üstlenmekten kaçınmalısın. Gönüllü de çalışsan verdiğin sözleri tutmakla yükümlüsün.
Yetenek Setini Geliştirebilmek İçin Yeterli Kaynak Sunulmaması
Birlikte çalıştığın kişiler seni ve yeteneklerini tam anlamıyla sahiplenmeyebilir. Eğer açıkça “Buradayım.” demezsen yeteneklerini geliştirmen için kaynaklar önüne serilmeyecektir. Örneğin sadece fotokopi çekiyorsan bu gönüllü deneyim seni ne yazık ki hayata hazırlayamaz. Eğitim ve gelişim olanakları için gözlerini açık tutmalı, faydalı bir toplantı ya da eğitim olduğunda kendini davet ettirmekten çekinmemelisin.
Ne Zaman Ücretsiz Serbest Çalışmaya “Hayır.” Denmeli?
Sektörün kapısını aralamak ve kendini ispatlamak için ücretsiz serbest çalışmayı tercih etmiş olabilirsin. Yine de bu sonsuz bir mecburiyet değil.
Ücretsiz çalışırken hiçbir şey öğrenmiyorsan, çalıştığın kurum tarafından değer görmeden orantısız bir iş yükü altında eziliyorsan oradan uzaklaşmaman için hiçbir sebep yok.
Aşağıdaki sebeplerle ücretsiz serbest çalışmaya “Hayır.” diyebilirsin:
Kişisel Durumlar ve Tercihler
Finansal ihtiyaçların, motivasyonun ve uzun vadeli hedeflerin gönüllü çalışmaya yönelik kararında belirleyici olabilir. Öz geçmişine yatırım yapmak istiyorsan ücretsiz çalışmak yerine yüksek lisans yapmak ya da başka bir ülkeye yerleşip dil öğrenmek gibi seçenekleri de tercih edebilirsin.
Kırılma Noktasına Ulaşma
Tıp eğitimi almıyorsan staj dönemin senelerce sürmemeli. Ancak işveren açısından ücretsiz çalışma sürelerini uzatmak bilinçli bir tercih olabilir. İlk adımı karşı taraftan beklemek, günümüz iş hayatı için fazlasıyla nahif bir davranış. Kendini sık sık hatırlatmalı, zaman yönünden sınırlarını çizmelisin. Sınırlar aşıldığında ise gönüllü işe son vermek, geçerli bir seçenek.
Sembolik de olsa bir ödeme alacaksan işveren tarafı ödeme çizelgesine sadık kalmalı. Yol ya da yemek gibi giderlerin karşılanmalı. Bu aşamada yaşadığın aksaklıklar çözülmüyorsa karşı tarafla yollarını ayırabilirsin.
Öğrendiklerinle Para Kazanmaya Başlamanda Sana Yardımcı Olacak Püf Noktalar
Gönüllü olarak çektiğin kutsal çilenin bir sonu olmalı. Tatlılıkla ve iyi niyetle başlayan süreç emek sömürüsüne dönüştüyse bu deneyime son vermenin zamanı gelmiş demektir.
Üstelik öğrendiklerini kazanca dönüştürmek için yapabileceğin çok şey var:
- Dikkat çekici bir portfolyo hazırla. Mümkünse o güne dek yaptıklarını online olarak erişilebilen bir platformda görücüye çıkar.
- Senden ücretsiz destek isteyen kişilerden toplantı talep et ve yeteneklerini gözler önüne ser.
- Müşteriyi ödeme yapmaya ikna etmek için çalışmalarının nasıl bir finansal fayda sağlayacağını somut olarak ortaya koymaya çalış.
- Kısa bir araştırma ile başvurunu doğrudan ilgili isimlere yönlendir. Böylece “Sayın Yetkili”den cevap beklemek zorunda kalmazsın.
- Yazılı başvurularında ve sunumlarında yazım ya da dil bilgisi hatası olmamasına dikkat et.
- Her toplantı ya da sunum başarılı olmak zorunda değil. Fiyaskoyla sonuçlanan denemeleri bile birer deneyim olarak gör ve yoluna devam et.
Eski Mısır’dan, Roma’dan ya da Antik Yunan’dan beri işler böyle yürüyor. Gerçek bir zanaat ustası olmak ya da ticareti öğrenmek için bir süre çıraklık yapmaya katlanabilirsin.
Hiçbir ücret almadan temizlediğin laboratuvar bulaşıkları ya da dosyaladığın ödevler, öğretim görevlisi olarak kadroya girmene yardımcı olabilir. Yirmili yaşlardaki mütevazı emeğine karşılık, otuzdan sonraki sosyal ve finansal statünü garanti altına alabiliyorsan adil bir anlaşma yapmışsın demektir!
Sonuç
Ücretsiz staj yapmak ya da gönüllü çalışmak; kendini sosyal yönden geliştirmene, deneyim kazanmana ve öz güvenini artırmana büyük katkı sağlayabilir. Geliştiğini hissettiğin sürece gönüllü çalışmaya ayırdığın süreyi zaman kaybı olarak görmezsin. Gönüllü çalışırken kurduğun güvene dayalı ilişkilerin keyfini bir ömür boyunca sürebilirsin.
Emeklerinin sömürüldüğünü hissettiğinde ise nasıl bir tepki verdiğin çok önemli. Kendi değerini korumak için mücadele etmeli, değer görmediğin yerden kendi tercihinle uzaklaşmayı bilmelisin.
Yaşadığın tüm olaylar bir araya gelerek sadece öz geçmişini değil, yaşam deneyimini oluşturuyor. Olumlu ya da olumsuz tüm durumlardan çıkarabileceğin dersler var. Deneyimini en iyi şekilde sunabilmek için sözlü ve yazılı ifade yeteneğini geliştirmeye özen göstermelisin.
Bilinçli kararlar alarak kariyerini titizlikle inşa etmeye artık hazırsın. Titrin ne olursa olsun, içinde bulunduğun toplulukta saygın kişiliğinle anılabilirsin.
Peki, en iyi markalarla ücretli serbest çalışmak ister misin? İçerikmatik’in içerik yazar topluluğuna dâhil ol ve sen de üreterek kazanmaya başla!
